23 kwietnia 2025r. Parlament Europejski przyjął nowe przepisy ograniczające odpady opakowaniowe i promujące ekologiczne rozwiązania.
Nowe regulacje mają przyczynić się do zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych w Unii Europejskiej oraz uczynić opakowania bardziej przyjaznymi dla środowiska. Nowe przepisy mają również na celu usprawnienie funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz wsparcie gospodarki o obiegu zamkniętym.
Redukcja opakowań i ograniczenia dotyczące ich formy
Wstępnie uzgodnione z Radą UE przepisy przewidują stopniowe zmniejszanie ilości opakowań: o 5% do 2030 roku, 10% do 2035 i 15% do 2040 roku. Szczególny nacisk położono na redukcję odpadów z tworzyw sztucznych. Nowe regulacje wprowadzają limit pustej przestrzeni w opakowaniach zbiorczych, transportowych i używanych w e-commerce – nie może ona przekraczać 50%. Producenci i importerzy zostaną zobowiązani do minimalizowania wagi i objętości opakowań.
Od początku 2030 roku niektóre jednorazowe opakowania plastikowe zostaną zakazane. Dotyczy to m.in. opakowań na świeże, nieprzetworzone owoce i warzywa, jednorazowych kubków i naczyń wykorzystywanych w gastronomii, małych opakowań na pojedyncze porcje produktów (takich jak sosy czy cukier), a także bardzo cienkich plastikowych torebek (poniżej 15 mikrometrów) oraz miniaturowych opakowań z kosmetykami. W trosce o zdrowie obywateli zakazano stosowania PFAS – tzw. „wiecznych chemikaliów” – w opakowaniach mających kontakt z żywnością, jeśli ich stężenie przekracza określone limity.
Więcej opakowań wielokrotnego użytku
Nowe przepisy określają również konkretne cele w zakresie ponownego używania opakowań do 2030 roku. Dotyczą one m.in. opakowań na napoje (zarówno alkoholowe, jak i bezalkoholowe, z pewnymi wyjątkami), opakowań zbiorczych oraz tych stosowanych w transporcie i sprzedaży. Państwa członkowskie będą mogły skorzystać z pięcioletniego odstępstwa od tych wymogów, ale tylko w ściśle określonych przypadkach. Ponadto punkty sprzedaży żywności i napojów na wynos będą zobowiązane do umożliwienia klientom korzystania z własnych pojemników. Do 2030 roku 10% produktów sprzedawanych w takich miejscach będzie musiało być oferowanych w opakowaniach wielokrotnego użytku.
Recykling i lepsze gospodarowanie odpadami
Zgodnie z nowymi regulacjami, wszystkie opakowania (z wyjątkiem tych wykonanych z lekkiego drewna, korka, tekstyliów, gumy, ceramiki, porcelany czy wosku) będą musiały spełniać rygorystyczne wymogi umożliwiające ich recykling. Przepisy ustanawiają również minimalne poziomy wykorzystania materiałów z recyklingu w opakowaniach plastikowych oraz wyznaczają cele dotyczące poziomu recyklingu odpadów opakowaniowych, mierzonego wagowo. Do 2029 roku konieczne będzie zbieranie osobno 90% jednorazowych butelek i puszek (z plastiku i metalu) o pojemności do 3 litrów, np. poprzez systemy kaucyjne lub inne skuteczne mechanizmy.
Tło zmian
W 2018 roku wartość rynku opakowań w UE wyniosła 355 miliardów euro. Jednocześnie opakowania stały się jednym z głównych źródeł odpadów – ich ilość wzrosła z 66 milionów ton w 2009 roku do 84 milionów ton w 2021 roku. Przeciętny mieszkaniec UE wytworzył wtedy blisko 189 kg odpadów opakowaniowych. Szacuje się, że bez podjęcia działań liczba ta wzrośnie do 209 kg na osobę do 2030 roku.
Przyjęte przepisy są odpowiedzią na oczekiwania obywateli wyrażone podczas Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Obejmują one m.in. potrzebę ograniczenia jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych i przejścia na bardziej zrównoważoną gospodarkę opartą na recyklingu i ponownym użyciu materiałów.
